Όταν υπολογίζουμε τη θέση των ουρανίων σωμάτων
(αστέρια, πλανήτες, σελήνη, κομήτες ...) έχουμε κατ' αρχήν
στο νου μας μία ουράνια σφαίρα η οποία πραγματοποιεί μία περιστροφή
γύρω από τον άξονα της γης σε περίπου 23 ώρες και 56 λεπτά.
(βεβαίως, δεν είναι η σφαίρα που περιστρέφεται, αλλά η γη.)
Τα δύο σημεία της ουράνιας σφαίρας που είναι στην προέκταση
του άξονα της γης ονομάζονται ουράνιοι πόλοι (βόρειος και
νότιος). Ο βόρειος πόλος εντοπίζεται εύκολα επειδή πολύ κοντά
του βρίσκεται ένα πολύ φωτεινό αστέρι της Μεγάλης Άρκτου,
ο πολικός αστέρας. Απεναντίας δεν υπάρχουν αξιοσημείωτα άστρα
δίπλα στο νότιο πόλο.
Το πρόγραμμα δείχνει το πώς η θέση των πόλων
εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος (γαλάζια γωνία) του τόπου
παρατήρησης.
Αριστερά παριστάνεται η γη με τον ισημερινό,
τον βόρειο και νότιο πόλο και τον άξονά της. Σημειώνεται το
οριζόντιο επίπεδο του τόπου παρατήρησης (ο ορίζοντας), με
κόκκινο βέλος προς το βορρά και με πράσινο προς το νότο.
Με κλικ του ποντικιού αλλάζει ο αρχικός τόπος
παρατήρησης. Ταυτόχρονα μεταβάλλεται το ζενίθ (βιολετί βέλος)
και η κατεύθυνση του ορατού ουράνιου πόλου (μπλε βέλος).
Στη δεξιά πλευρά παριστάνεται η όψη από τη
σκοπιά του ανθρώπινου παρατηρητή: η κατεύθυνση του μπλε βέλους
δείχνει κατά πόσο ο ορατός ουράνιος πόλος ανυψώνεται πάνω
από τον ορίζοντα.
Αποτέλεσμα: το ύψος (σε μοίρες)
πάνω απ' τον ορίζοντα του ορατού ουράνιου πόλου ισούται με
το γεωγραφικό πλάτος.
Ένας παρατηρητής στο βόρειο ημισφαίριο θα
δει τον ουράνιο βόρειο πόλο στην κατεύθυνση του βορρά. Τα
άστρα περιστρέφονται (φαινομενικά) γύρω απ' αυτόν με τη φορά
των δεικτών του ρολογιού. Αν ο παρατηρητής βρίσκεται στον
βόρειο ή τον νότιο πόλο, ο ορατός ουράνιος πόλος θα βρίσκεται
ακριβώς στο ζενίθ. Αν απεναντίας η παρατήρηση γίνεται στον
ισημερινό, οι δύο πόλοι θα βρίσκονται ακριβώς στο οριζόντιο
επίπεδο.
|